Άγνωστη παραπέρα από την Ευρυτανία εκτέλεση πολιτών στην κατοχή
Κείμενο Απόστολου Κων. Καρακώστα με πληροφορίες από την «Αδελφότητα Μικροχωριτών η Μεταμόρφωση του Σωτήρος». Οι φωτογραφίες είναι ευγενής παραχώρηση του μέλους του συλλόγου κ. Κώστα Κρίκου.
Στο διάβα των δεκαετιών πολλές συμφορές έπληξαν το Μικρό Χωριό της Ευρυτανίας. Ο τόπος κρύβει πολλά δράματα που έζησαν οι κάτοικοί του, πράγμα που δεν πάει στο μυαλό μας όταν περνούμε δίπλα του μέσα από τα θαυμάσια τοπία στην διαδρομή από Αγρίνιο-Προυσό προς Καρπενήσι.
Σε όλες τις καταστροφές του παρελθόντος, αυτές που μένουν βαθιά χαραγμένες στις μνήμες των κατοίκων, είναι αυτές που κόστισαν ανθρώπινες ζωές.
Οι συγγενείς και απόγονοί τους ποτέ δεν τους ξεχνούν και διοργανώνουν στις μαύρες επετείους σεμνές εκδηλώσεις, στις οποίες αποτίουν τιμές με μνημόσυνα και καταθέσεις δάφνινων στεφανιών στον τόπο του μαρτυρίου τους ή σε μνημεία που στήθηκαν στην μνήμη τους.
Την Κυριακή 11 Αυγούστου ο Δήμος Καρπενησίου, η Τοπική Κοινότητα του Μικρού Χωριού και η Αδελφότητα Μικροχωριτών διοργάνωσαν στα πλαίσια των «Γιορτών Δάσους 2024», (12 Ιουλίου έως 31 Αυγούστου, συνολικά 87 εκδηλώσεις στα όρια του Δήμου Καρπενησίου!), εκδήλωση μνήμης και τιμής για τα αθώα θύματα της κατοχής.
Ο εφημέριος της Κοινότητας αιδεσιμότατος πατέρας Παΐσιος τέλεσε, μετά την Θεία Λειτουργία στον Ι.Ν. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Παλιό Μικρό Χωριό, (που γιόρτασε πριν μια εβδομάδα), επιμνημόσυνη δέηση στις Λόγγοβες, τοποθεσία που βρίσκεται κοντά στο Παλιό Μικρό Χωριό, στην διαδρομή προς Άγιο Σώστη.
Εκεί βρίσκεται το Μνημείο όπου έγιναν οι εκτελέσεις 13 Μεγαλοχωριτών και Μικροχωριτών από τους Ιταλούς φασίστες την παραμονή τον Χριστουγέννων του 1942, σε αντίποινα για την δράση των ανταρτικών ομάδων στην απρόσιτη αυτή περιοχή της Ευρυτανίας.
Έγιναν ομιλίες από την Βουλευτή Ευρυτανίας κα. Θωμαΐς (Τζίνα) Οικονόμου και τον Αντιδήμαρχο κ. Ιωάννη Σκαρπή για τη Μάχη του Μικρού Χωριού και για τα φασιστικά αντίποινα.
Η Πρόεδρος της Αδελφότητας Μικροχωριτών κα. Κυριακή Αϊβαλιώτου μνημόνευσε τους δεκατρείς εκτελεσθέντες, την Αθηνά Δερματά που κάηκε ζωντανή στο σπίτι της, τον νεαρό Κλέαρχο που σκοτώθηκε κατά την ανταλλαγή πυρών αλλά και τον Μικροχωρίτη Γιάννη Κομπορόζο, που οδηγήθηκε τον Δεκέμβρη του 1942 στο εκτελεστικό απόσπασμα στο χωριό Καστέλλια Φωκίδος, ως αντίποινα για την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου.
Η Πρόεδρος απήγγειλε και τους στίχους του αντάρτικου ποιήματος της Ναυσικάς Φλέγγα «Ο Άρης (του Μικρού Χωριού)».
Ακολούθησε κατάθεση στεφάνων στο μνημείο από την Βουλευτή κα. Οικονόμου, τους Αντιδημάρχους του Δήμου Καρπενησίου κυρίους Ιωάννη Σκαρπή και Ιωάννη Ίβρο, τον πρόεδρο της Τ.Κ. Μικρού Χωριού κ. Τάκη Φλέγγα. Εκ μέρους της ΓΣΕΕ κατέθεσε στεφάνι ο κ. Αλέκος Φλέγγας, Πρόεδρος της Ο.Η.Ε., ο Μικροχωρίτης κ. Τάσος Φλέγγας, ο οποίος είχε βρει πρώτος τους τάφους στις Λόγγοβες και ο μικρός Άρης, ο οποίος ανήκει στη νέα γενιά του Μικρού Χωριού.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν πέρα από τους παραπάνω, πολλοί Μεγαλοχωρίτες και Μικροχωρίτες, η Αντιπεριφερειάρχης Ορεινής και Δασικής Πολιτικής Στερεάς κ. Αικατερίνη Καλαντζή, Δημοτικοί Σύμβουλοι, ο Αντιπρόεδρος της Αδελφότητας Μικροχωριτών κ. Σπύρος Κρίκος.
Ακολουθούν Ιστορικά ντοκουμέντα, από την ιστοσελίδα του Συλλόγου, της εποχής της Αντίστασης των Ελλήνων στις δυνάμεις κατοχής.
-------------------ο------------------
«Ευθύς μετά τη μάχη του Μικρού Χωριού οι Ιταλοί μπήκαν στο χωριό, συνέλαβαν δεκάδες άνδρες αλλά και μερικές γυναίκες από το Μεγάλο και το Μικρό Χωριό και τους έκλεισαν στο σπίτι του Σπύρου Δερματά. Μετά τους μετέφεραν στον Προυσό, για να τους ξαναφέρουν και πάλι στο Μικρό Χωριό. Την παραμονή τον Χριστουγέννων του 1942, ξεχώρισαν 13 άνδρες. Απ’ αυτούς πήραν τον ιερέα Δημ. Βαστάκη και τον ενωμοτάρχη Χαρ. Κατσίμπα και τους έκλεισαν μέσα στο σπίτι του γιατρού Ευ. Πιστιόλη, δίπλα στην πλατεία του χωριού και τους έκαψαν αφού προηγουμένως τους βασάνισαν κάτω από το μεγάλο πλάτανο της πλατείας του Χωριού.
Οι υπόλοιποι έντεκα οδηγήθηκαν λίγο έξω απ’ το χωριό στην τοποθεσία Πάνω Λόγγοβες, και υποχρεώθηκαν να σκάψουν οι ίδιοι τους τάφους, που θα δέχονταν σε λίγο τα άψυχα κορμιά τους. Από το Μικρό Χωριό ήταν ο Χρ. Φλέγγας, Πρόεδρος της Κοινότητας και ο παλαίμαχος πρόεδρος Νικ. Κυρίτσης. Από το Μεγάλο Χωριό ήταν οι: Αρχίατρος Χ. Μέρμηγκας, δάσκαλος Ι. Καρυοφύλλης, Κ. Αραπογιάννης, Δ. Δασκαλάκης, Δ. Ματζούτας, Ι. Μεσίρης, Θ. Οικονόμου, Β. Παλιούρας, Α. Σιταράς. Στάθηκαν όλοι όρθιοι, αλύγιστοι μπροστά στους εκτελεστές τους κι έπεσαν γενναία κάτω από τις ριπές των πολυβόλων την ώρα, που ο ανάμεσά τους δάσκαλος του Μεγάλου Χωριού, Ιωάννης Καρυοφύλλης, ύψωνε το χέρι του αναφωνώντας: «Ζήτω η Αιωνία Ελλάς!»
Οι Ιταλοί όμως δεν αρκέστηκαν στις εκτελέσεις. Έφυγαν αφού πρώτα έβαλαν φωτιά σε πολλά σπίτια του χωριού. Μέσα σε ένα απ’ αυτά ήταν και μια ανήμπορη συγχωριανή, η Αθηνά Δερματά, που κάηκε ζωντανή.
Οι κάτοικοι, τρομοκρατημένοι, κρύβονταν στα γύρω βουνά και σε δυσπρόσιτες περιοχές. Μέσα στις κρυψώνες τους ριγούσαν από πόνο σαν έβλεπαν τις τεράστιες πύρινες φλόγες που ξεπετάγονται από τα νοικοκυριά τους, Ύστερα δειλά, δειλά κατηφόριζαν προς το πολύπαθο χωριό τους. Κατάπιναν με καρτερία την πίκρα τους και προσπαθούσαν να επιβιώσουν μέσα στα αποκαΐδια».
---------------------ο-------------------
«Μετά το 1943 το Χωριό έγινε στόχος των Γερμανών. Τον Αύγουστο του 1944 έκαψαν όσα σπίτια στέκονταν ακόμα όρθια και μαζί τους και το σχολείο του χωριού.
Το Φθινόπωρο του 1943 οι Γερμανοί ξεκίνησαν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στο Καρπενήσι, όπου λειτουργούσε και το Τυπογραφείο της Αντίστασης. Το τυπογραφείο έπρεπε να κρυφτεί για να διαφυλαχτεί. Έτσι, το πιεστήριο μεταφέρεται και θάβεται στο κοντινό χωριό Γαύρος και το υπόλοιπο υλικό κρύβεται σε σπηλιές. Λίγες εβδομάδες αργότερα, αποφασίζεται η εγκατάσταση και λειτουργία του τυπογραφείου στο Μικρό Χωριό σε ένα μεγάλο ισόγειο μαγαζί. Στο προσωπικό του τυπογραφείου προστίθεται τώρα και ο νεολαίος του Μικρού Χωριού Δημήτρης Κρίκος.
Το τυπογραφείο δουλεύει μέρα και νύχτα. Προστίθενται και νέοι τυπογράφοι. Τυπώνονται πολλά έντυπα, όπως ο Κώδικας Αυτοδιοίκησης και Λαϊκής Δικαιοσύνης, οι εφημερίδες Ρούμελη και Ρουμελιώτισσα, ενώ γίνεται ανατύπωση της εφ. Ριζοσπάστης, και του εσωκομματικού Δελτίου του ΚΚΕ. Στο διάστημα που διεξάγονταν οι εργασίες του Εθνικού Συμβουλίου της Π.Ε.Ε.Α τυπώνονταν το Δελτίο Πράξεων και Αποφάσεων της ΠΕΕΑ και διάφορα έντυπα των οργανώσεων. Ένας πραγματικός οργασμός δουλειάς που έμελλε να σταματήσει με τη νέα επιδρομή των Γερμανών τον Αύγουστο του 1944.
Κατά την τελευταία αυτή επέλασή τους, οι Γερμανοί έκαψαν όσα σπίτια του χωριού είχαν απομείνει όρθια. Ανάμεσά τους και το σπίτι, που στέγαζε το τυπογραφείο. Οι τυπογράφοι όμως πρόλαβαν να το μεταφέρουν και να το κρύψουν. Μετά από λίγο καιρό το τυπογραφείο μεταφέρεται στο Κρίκελο Ευρυτανίας».
Γνωρίζοντας την Ιστορία και τιμώντας τις θυσίες των προγόνων μας, συνειδητοποιούμε τι αγώνες απαιτούνται για την προάσπιση και διατήρηση της Εθνικής μας Ελευθερίας.
