Εκδόθηκαν τα πρακτικά του ιστορικού Συνεδρίου στην Αμφιλοχία "Ο Βάλτος στην Επανάσταση του 1821".

 

Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας

Στις 16 και 17 Οκτώβρη του 2021 διοργανώθηκε στην Αμφιλοχία από τον Δήμο, σε συν διοργάνωση με την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος, Συνέδριο για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 στην περιοχή του Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας.

Η περιοχή αυτή επί Τουρκοκρατίας αποτελούσε το Βελαέτι του Βάλτου, στα νεότερα χρόνια την Επαρχία Βάλτου και στις μέρες μας τον Δήμο Αμφιλοχίας. Τα σημερινά όρια του Δήμου, με μικρές αλλαγές, είναι περίπου τα ίδια.   

Στην πρόσκληση του Δήμου για συμμετοχή εισηγητών στο Συνέδριο, ανταποκρίθηκαν αρκετοί ιστορικοί ερευνητές, συγγραφείς, επιστήμονες αλλά και απλοί πολίτες Βαλτινοί που γνωρίζουν από την παράδοση διάφορα ιστορικά γεγονότα.

Οργανωτική επιτροπή του Συνεδρίου ήταν η κυρία Σοφία Ανδρίκουλα (Πρόεδρος) και οι κυρίες Ελένη Δράκου, Πηνελόπη Μπεστητζάνου και Ιφιγένεια Χριστοδούλου.

Επιστημονική επιτροπή του Συνεδρίου ήταν η κυρία  Μίρκα Παλιούρα (Πρόεδρος), και οι κύριοι Ηλίας Υφαντής (Λίνος) και Νικόλαος Χούτας.

Αξιόλογοι συγγραφείς, οι κύριοι Νικόλαος Χ. Τέλωνας, Ηλίας Υφαντής (Λίνος) και Νικόλαος Χούτας, ανέλαβαν την επιμέλεια της έκδοσης των Πρακτικών.

Τίτλος του Βιβλίου: «Ο Βάλτος στην Επανάσταση του 1821».

Την οργανωτική επιμέλεια έφερε εις πέρας, μέχρι και την παραλαβή και αποστολή του τόμου σε αρκετούς παραλήπτες, ο ειδικός συνεργάτης του Δημάρχου Δημοσιογράφος Κωνσταντίνος Απ. Καρακώστας.

Την εκτύπωση/βιβλιοδεσία των Πρακτικών του Συνεδρίου έκανε η Ε.Π.Ε.  Colorprint Τσεκούρας στην Αθήνα.

Το βιβλίο προλογίζει ο Δήμαρχος κύριος Γεώργιος Κατσούλας.

Χαιρετισμός ∆ημάρχου Αμφιλοχίας

Με ιδιαίτερη χαρά, συγκίνηση αλλά και υπερηφάνεια, ο ∆ήμος Αμφιλοχίας εκδίδει σε τόμο τα πρακτικά του Συνεδρίου «Ο Βάλτος στην Επανάσταση του

1821». Το ∆ιήμερο Επιστημονικό Συνέδριο, το οποίο έλαβε χώρα στην Αμφιλοχία στις 16 και 17 Οκτωβρίου 2021, συνδιοργανώθηκε από το ∆ήμο Αμφιλοχίας και την Περιφέρεια ∆υτικής Ελλάδας, αποτελώντας την κορύφωση των εορτασμών που πραγματοποιήσαμε ως δημοτική αρχή για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας αποτελεί καρπό των εργασιών του Συνεδρίου και φιλοδοξούμε ότι θα αποτελέσει μια σημαντική πηγή πληροφόρησης για κάθε ενδιαφερόμενο ιστορικό ή μελετητή του μέλλοντος, ενισχύοντας τη σχετική βιβλιογραφία.

Η συμβολή του Βάλτου και των Βαλτινών αγωνιστών στον εθνικό αγώνα είναι αδιαμφισβήτητα ανεκτίμητης αξίας και χαίρει μεγάλης αναγνώρισης. Τόσο προεπαναστατικά, όσο και κατά τον εθνικό ξεσηκωμό, ο Βάλτος αποτέλεσε γενέτειρα ηρώων και μαρτύρων αλλά και τόπο μαχών. ∆εν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά άλλωστε από τη στιγμή που ήδη από την εποχή της τουρκοκρατίας ακόμη, οι προγονοί μας, ως γνήσια αδούλωτα πνεύματα, έδρασαν άλλοτε ως κλέφτες και άλλοτε ως αρματολοί εναντίον των κατακτητών, διατηρώντας άσβηστη την ελπίδα για την Ελευθερία.

Οι Σταθαίοι, οι Ισκαίοι, οι Βαλτινοί, οι Κατσικογιαννέοι, ο Μήτρος Σκυλοδήμος, ο Ιωάννης Ράγκος, ο Βλάσιος Καραχρήστος, ο Γιάννης Μπουκουβάλας, ο Κατσαντώνης και πολλοί άλλοι ακόμη, αποτελούν κρίκους μιας αδιάσπαστης αλυσίδας αγωνιστών που δεν δίστασαν στιγμή να ορμήσουν στον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας μας. Εδώ στο Βάλτο, έπεσε το πρώτο βόλι της Επανάστασης στη ∆υτική Ελλάδα, στη Μάχη της Τατάρνας, από τον Οδυσσέα Αντρούτσο και τα παλικάρια του, που επιτέθηκαν σε χρηματαποστολή που συνόδευε απόσπασμα τουρκαλβανών, στις 22 Μαρτίου του 1821. Στο Μακρυνόρος, οι Έλληνες υπό τον Γώγο Μπακόλα πέτυχαν αποφασιστική νίκη εναντίον των Οθωμανών του Ισμαήλ Πασά, στις 18 Ιουνίου του 1822. Στην Αμφιλοχία, που τότε λεγόταν Καρβασαράς, έλαβε χώρα η περίφημη νυκτομαχία, στις 28 Σεπτεμβρίου του 1825, όταν έφιππος ο Γιώργος Καραϊσκάκης έδωσε μάχη παραλύοντας την πολιορκητική δύναμη του Κιουταχή, την κρίσιμη στιγμή μάλιστα που εκείνος πολιορκούσε το Μεσολόγγι.

Αυτό ήταν ο Βάλτος! Τόπος ο οποίος, σε όλα τα πεδία του αγώνα του 1821, ανέδειξε αγωνιστές έτοιμους για κάθε θυσία, σε κάθε μάχη στη στεριά, σε κάθε ναυμαχία στη θάλασσα. Ένας αγώνας ακατάπαυστος που κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Πολιορκίας και τις Ιεράς Εξόδου του Μεσολογγίου. ∆ράση σπουδαία, δράση λαμπρή, που δίκαια χάρισε στον τόπο μας το προσωνύμιο «Προπύργιο του Αγώνα» και αποτυπώθηκε από τον ανώνυμο Έλληνα πατριώτη στα δημοτικά τραγούδια και ειδικά στα κλέφτικα, ο μεγαλύτερος όγκος των οποίων έχει ευθεία αναφορά στο Βάλτο.

Για το ∆ήμο Αμφιλοχίας, ο εορτασμός των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 αποτέλεσε κάτι πολύ περισσότερο από μια συμβατική υποχρέωση, καθώς με βαρύ το αίσθημα της ιστορικής ευθύνης, αναλάβαμε να τιμήσουμε την προσφορά του τόπου μας και των προγόνων μας. Στοχεύσαμε όμως όχι σε κοινότυπες εκδηλώσεις μνήμης, αλλά σε ουσιαστικές δράσεις που θα έφερναν το 1821 στο σήμερα. Έτσι, συνεργαστήκαμε στενά με την Περιφέρεια ∆υτικής Ελλάδας, συλλόγους και φορείς, ερευνητές, ιστορικούς, αρθρογράφους και ακαδημαϊκούς, ώστε να προσεγγίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο πολύπλευρα το αντικείμενο και να αποκομίσουμε τις πλέον έγκυρες και τεκμηριωμένες ιστορικές πληροφορίες για το Βάλτο στην Επανάσταση του 1821.

Η προσέγγισή μας δεν αφορούσε μονάχα μια αποσπασματική παράθεση ονομάτων αγωνιστών, ημερομηνιών και τοπωνυμίων όπου έλαβαν χώρα μάχες, αλλά ήταν πολυδιάστατη, αφού επεκτάθηκε και σε πολλούς άλλους τομείς, όπως τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τοπικής κοινωνίας πριν και κατά την Επανάσταση, η οργάνωση της οικονομίας, οι σχέσεις με άλλες, όμορες περιοχές, η κινητικότητα αγωνιστών από τόπο σε τόπο αλλά και η πολιτιστική επιρροή όλων αυτών των ιστορικών γεγονότων.

Ως τόπο πραγματοποίησης των εορταστικών δράσεων επιλέξαμε κυρίως τις ίδιες τις τοπικές κοινότητες που ανέδειξαν τόσες σημαίνουσες προσωπικότητες της Επανάστασης θέλοντας, ει δυνατόν, να τιμήσουμε κάθε πρόσωπο στον τόπο καταγωγής του, ενώ το Επιστημονικό Συνέδριο διεξήχθη στην αίθουσα δημοτικού συμβουλίου του ∆ήμου Αμφιλοχίας, όπου υπήρχε η δυνατότητα χρήσης οπτικοακουστικών μέσων και ψηφιακής καταγραφής των εργασιών του.

Άλλωστε, ο ∆ήμος Αμφιλοχίας συμμετείχε στο portal που έστησε η Περιφέρεια ∆υτικής Ελλάδας στο portal.westerngreece2021.gr, ιστότοπο στον οποίο απεικονίζονται όλες οι ανάλογες δράσεις που έλαβαν χώρα στην επικράτεια της Περιφέρειας, ενώ στον ιστότοπο του ∆ήμου Αμφιλοχίας dimosamfilochias.gr δημιουργήσαμε έναν ειδικό τομέα στον οποίο αναρτήσαμε σχετικό ψηφιακό υλικό, όπως άρθρα και δημοσιεύσεις, εργασίες μαθητών, βίντεο και ψηφιοποιημένα ντοκουμέντα.

Αγαπητέ αναγνώστη/αναγνώστρια, από την απελευθέρωση της Ελλάδας, έχουν πλέον περάσει περισσότερα από 200 χρόνια. Σήμερα, παρά τις κρίσεις που ταλάνισαν τη χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες, η Ελλάδα είναι μια χώρα ασφαλής, ανεπτυγμένη, με σαφή προσανατολισμό προς την Ευρώπη και τη ∆ύση, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και άλλων διεθνών θεσμών και με εδραιωμένη τη ∆ημοκρατία και τον Κοινοβουλευτισμό. Ο ελληνισμός σήμερα σε τίποτε δεν θυμίζει τους κατατρεγμένους ραγιάδες του 1821.

∆ίχως να μπορεί κανείς να προβλέψει τι θα συμβεί στο μέλλον, τα τεκταινόμενα άλλωστε τόσο στην άμεση γεωγραφική μας γειτονιά, όσο και στην ευρύτερη, δεν μπορούν να αγνοηθούν, η Ελλάδα σήμερα δείχνει ότι μπορεί να ανταπεξέλθει σε οποιοδήποτε εξωτερικό ή εσωτερικό κίνδυνο προκύψει. Ταπεινή μας φιλοδοξία, είναι σε περίπτωση που η ανάγκη υπεράσπισης της πατρίδας μας παραστεί, το βιβλίο το οποίο βρίσκεται στα χέρια σας, να αποτελεί μια διαρκή υπενθύμιση του αγωνιστικού φρονήματος εκείνων που έδωσαν τα πάντα για την Ελευθερία και την Ανεξαρτησία της Πατρίδας μας.

Η διαρκής υπενθύμιση των δικών τους θυσιών και η άντληση έμπνευσης από αυτές, θα είναι ο καλύτερος τρόπος για να τιμήσουμε το Βάλτο και τους Βαλτινούς αγωνιστές του 1821!

            Ο ∆ήμαρχος Αμφιλοχίας

            Γεώργιος Κατσούλας

Ακολουθούν οι εισηγήσεις των συνέδρων με την παρακάτω σειρά.

Νικόλαος Χούτας,

“Εγώμαι ο Γιάννης του Σταθά, γαμπρός του Μπουκουβάλα”.

Από καπετάνιος στο Βάλτο, κουρσάρος στο Αιγαίο:

δράση και διαδρομές ενός προεπαναστατικού ηγέτη ..................................................σελίδα  10

Ιωάννης Τσιώλης,

Οι περιοδείες του Εθναποστόλου Κοσμά του Αιτωλού

στα χωριά του Βάλτου ............................................................................................................σ. 38

Κωνσταντίνος Νάκος,

Σημαντικοί διδάσκαλοι. Λαϊκοί και κληρικοί

κατά την Οθωμανική περίοδο .............................................................................................σ.  52

Νικόλαος Χ. Τέλωνας,

Ο Βάλτος ....................................................................................................................................σ.  62

Ευθύμιος Αδάμης,

Η Αιτωλοακαρνανία σηκώνει τα Λάβαρα της Επανάστασης του 1821 .................σ.  86

Απόστολος Β. Τσακούμης,

Ο Βάλτος στην Επανάσταση του 1821. Το Σύντεκνο,  η Βαλμάδα, η Λαγκάδα και το Μακρυνόρος Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας: Προεπαναστατικά, κατά τη διάρκεια της επανάστασης

του ’21 και μετεπαναστατικά  ........................................................................................... σ.  102

Απόστολος Κων. Καρακώστας,

Η Επανάσταση του 1821. Ανάμεσα στις γέφυρες Βέργας

και Τετάρνας Βάλτου Ακαρνανίας (Μαλεσιάδα, Γέφυρα Βέργας,

Πετρώνα, Αλευράδα, Τρίκλινος και Γέφυρα Τετάρνας) ........................................... σ.  114

Ηλίας Υφαντής (Λίνος),

Ο Βάλτος της Επανάστασης μέσα από

την μικροϊστορία της διαφυγής του Χουσιάδα ............................................................ σ. 144

Γιώργος Τσιάκαλος,

Υπερασπίζοντας το Μεσολόγγι: η συμβολή των Βαλτινών

στα γεγονότα της δευτέρας πολιορκίας του Μεσολογγίου (1825-1826) ......... σ. 154

Μιχαήλ Οικονόμου, (Δυστυχώς έφυγε από τη ζωή πριν προλάβει να δει την έκδοση με την εισήγησή του).

Ο Στρατηγός Κώστας Οικονόμου, ένας από τα εθελόθυτα

θύματα στο «αλωνάκι» των Ελεύθερων Πολιορκημένων ....................................... σ. 182

Μιχάλης Κατσικαρέλης,

Οι ναυτικές συγκρούσεις στον Αμβρακικό Κόλπο

τα έτη 1828-1829. Γεγονότα, πλοία, τακτικές............................................................. σ. 216

Σταυρούλα Μοσχοβίτη,

«Ουδέποτε άνθρωποι εφάνησαν αξιότεροι της ευγνωμοσύνης της Πατρίδoς των». Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στις επαρχίες Βάλτου και Ξηρομέρου της ∆υτικής Στερεάς Ελλάδας

το διάστημα 1828-1829 και η σημασία τους στον καθορισμό

των ελληνικών συνόρων ................................................................................................... σ.  234

Γιάννης Χούτας,

Βάλτος: ένα άγνωστο ιστορικό κέντρο αντιστασιακής παράδοσης του Ελληνισμού. Η διαχρονική αντιστασιακή

ταυτότητα των Βαλτινών και η υποβάθμιση της προσφοράς τους ...................... σ.  246

∆ήμητρα Κουκίου,

Οι Βαλτινοί αγωνιστές του Βέλγου διπλωμάτη Benjamin Mary .......................... σ.  264

Όλοι οι σύνεδροι έλαβαν από ένα αντίτυπο των Πρακτικών συνοδευόμενο από επιστολή του Δημάρχου κυρίου Γεωργίου Κατσούλα.

 Αντίτυπα κατατέθηκαν σε βιβλιοθήκες της Αιτωλοακαρνανίας και της Εθνικής βιβλιοθήκης των Αθηνών. 

Α.Κ.Κ.