Αφιέρωμα στον λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο στην γκαλερί «Ταξιδεύουσα» Αγρινίου
Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας
Την Παρασκευή το βράδυ στις 24 Νοέμβρη στην γκαλερί «Ταξιδεύουσα» (Σημ. 1η) όπου εκθέτονται τα γλυπτά έργα σε πέτρα και ξύλο του άγνωστου αυτοδίδακτου λαϊκού γλύπτη Παύλου Κοκορότσου (Σημ. 2η), πραγματοποιήθηκε εκδήλωση/αφιέρωμα στον γνωστό αυτοδίδακτο λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο, (Σημ. 3η).
Βίοι παράλληλοι, ζωγράφος και γλύπτης, φτωχοί και οι δύο σε υλικά αγαθά, πλούσιοι όμως σε εμπνεύσεις και οξυδερκή ένστιχτα. Απεικονίζουν στα έργα τους μορφές που βγαίνουν αυθόρμητα από τον εσωτερικό τους κόσμο και ξαφνιάζουν όσους τις αντικρύζουν.
Η ζωή του συνόλου των καλλιτεχνών ήταν και είναι σκληρή. Στις κοινωνίες προηγούμενων αιώνων αλλά και στην σημερινή εποχή. Για αυτούς τίποτα δεν τους είναι εύκολο και σερβιρισμένο στο «πιάτο».
Πολλοί έζησαν και ζουν αποκλεισμένοι από την κοινωνία. Προσπαθούν όμως με υπεράνθρωπες δυνάμεις παλεύοντας με «νύχια και με δόντια», με πινέλα, σφυριά, καλέμια και τσεκούρια. Στέκονται όρθιοι και δημιουργούν έργα τέχνης που, στις περισσότερες φορές, η αξία τους αναγνωρίζεται μετά τον θάνατό τους.
Στο ντοκιμαντέρ του σκηνοθέτη Νώντα Σαρλή (Σημ. 4η) που προβλήθηκε στην αίθουσα της «Ταξιδεύουσας», όσοι το παρακολουθήσαμε, νοιώσαμε την πίκρα του καταφρονημένου καλλιτέχνη Θεόφιλου Χατζημιχαήλ. Πέθανε μόνος, χωρίς πέρα από λίγους διορατικούς ανθρώπους, να αναγνωρίσουν το ταλέντο του και την αξία του έργου του μιας ταλαιπωρημένης ζωής.
Χάρηκα όταν άκουσα πως κάποια έργα του λαϊκού γλύπτη Παύλου Κοκορόσκου πουλήθηκαν. Φιλότεχνοι που αναγνωρίζουν την αξία τους και βλέπουν μπροστά στο μέλλον, δεν δίστασαν να «επενδύσουν» στις πέτρες και τα ξύλα του. Ταπεινά υλικά στα οποία ο Παύλος έδωσε μορφές και τα έκανε να υψώνουν ξέπνοες φωνές που λίγοι τις «ακούνε».
Ο χαρισματικός σκηνοθέτης Νώντας Σαρλής, ζώντας κι αυτός μεγάλα χρονικά διαστήματα στην «καλλιτεχνικά δημιουργική απομόνωσή του» στην Σκύρο, συναισθάνθηκε και σκιαγράφησε τον δημιουργικό βίο του Θεόφιλου στο άλλο νησί του Αιγαίου την Λέσβο. Κατέγραψε και κληρονόμησε στο σύγχρονο καλλιτεχνικό στερέωμα ένα όμορφο ρομαντικό ντοκιμαντέρ. Η μιας ώρας διάρκεια προβολής του, πληροφορεί ευχάριστα και με νοσταλγικό τρόπο για την ζωή του Θεόφιλου. Του κορυφαίου φουστανελοφόρου Έλληνα λαϊκού ζωγράφου και αγιογράφου Θεόφιλου Κεφαλά που όλοι τον ξέρουμε με το μικρό του όνομα.
Ο δημιουργικός Νώντας με το μοναδικό του ένστικτο, είναι ο πρώτος από τους πολύ λίγους καλλιτέχνες, που είδε και πίστεψε στην αξία του «πνευματικού» και σωματικού μόχθου του Παύλου. Του μοναχικού και άγνωστου καλλιτέχνη που «πελεκάει» τις πέτρες και τα ξύλα με πρωτόγονα εργαλεία, απερίσπαστος από ενοχλητικά κουδουνίσματα κινητού, που δεν έχει.
Ο φίλος του γλύπτη Νώντας, πιστεύοντας στο ταλέντο του Παύλου, ευελπιστεί στην εν ζωή αναγνώρισή του. Η έκθεση των γλυπτών του στο Αγρίνιο, στην οποία συνέβαλε, είναι το πρώτο διστακτικό βήμα, το επόμενο βήμα ίσως γίνει-και γιατί όχι-στην Αθήνα. Σκέφτομαι τις πέτρες του Παύλου τοποθετημένες σε ένα παγκάκι στην αυλή του Βυζαντινού μουσείου, όπως είναι και τώρα όμορφα τοποθετημένες στην «Ταξιδεύουσα», και τους επισκέπτες να κοντοστέκονται θαυμάζοντάς τες.
Μένει ακόμα μια βδομάδα της έκθεσης. Ο φτωχός δημιουργός, χωρίς κινητό και αμάξι, μετά τα εγκαίνια της πρώτης μέρας έφυγε για την κατοικία του στην Δρομίστα, (Σημ. 5η). Σε όσους του σφίγγανε το χέρι και του ζητάγανε το κινητό του και το e-mail του, τους απαντούσε χαμηλόφωνα και ντροπαλά: «δεν έχω απ’ αυτά, αν με θέλει κανένας θα με βρει στο χωριό».
Υπενθυμίζονται οι ώρες λειτουργίας της έκθεσης. Mέχρι τις 8 Δεκέμβρη καθημερινώς από 10:00 έως 13:00 & 18:00 έως 21:00. Εκτός Κυριακών.
Σημ. 1η Η Γκαλερί «Ταξιδεύουσα» βρίσκεται στην γωνία Μπαϊμπά και Γρίβα 12 στο Αγρίνιο. Στον φιλόξενο οικογενειακό της χώρο τα τελευταία χρόνια έχει φιλοξενήσει επιτυχώς πάνω από 25 εκθέσεις Αγρινιωτών εικαστικών.
Σημ. 2η Ο Παύλος Κοκορότσος γεννήθηκε στο σημερινά εγκαταλειμμένο χωριό Δρομίστα του Ορεινού Βάλτου Δήμου Αμφιλοχίας. Ζει στον ερημικό του τόπο, σκαλίζει πέτρες και πελεκάει ξύλα με το τσεκούρι του. Με τα χρόνια έγινε γνωστός στα γύρω χωριά και πολλοί σταματούν και «περιεργάζονται» τις μορφές που σκαλίζει. Η φήμη του σιγά-σιγά πάει και παραπέρα. Ένας τοπικός αυτοδίδακτος δημιουργός «συνδαυλίζει» αρχέγονες τεχνικές/μορφές τέχνης.
Σημ. 3η Ο αυτοδίδακτος λαϊκός ζωγράφος και αγιογράφος Θεόφιλος Χατζημιχαήλ γεννήθηκε γύρω στο 1870 στην Βαρειά Λέσβου και το όνομά του ήταν Θεόφιλος Κεφαλάς. Πέθανε στην Μυτιλήνη το 1934. Είχε δύσκολη ζωή καθώς όλοι τον κορόιδευαν γιατί κυκλοφορούσε φορώντας φουστανέλα. Νεαρός πήγε «απέναντι» στην ευημερούσα Σμύρνη και εργάστηκε μερικά χρόνια. Τέλος του 19ου αιώνα πήγε στον Βόλο όπου ζωγράφιζε σπίτια και μαγαζιά για να βγάζει το μεροκάματό του. Από εκείνη την περίοδο σώζονται πολλά έργα του. Μετά 30 χρόνια ξαναγύρισε στην Λέσβο όπου έκανε κυρίως τοιχογραφίες. Χάρις στον κριτικό τέχνης Ελευθεριάδη (γνωστό με το όνομα Τεριέντ) που γνωρίστηκαν στην Μυτιλήνη, διασώθηκαν πολλά έργα του. Τριάντα χρόνια μετά τον θάνατό του ζωγράφου, ο Ελευθεριάδης διοργάνωσε το 1961 έκθεση στο Λούβρο στο Παρίσι. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη αναγνώριση του ταλέντου στην ζωγραφική του Θεόφιλου. Στην Μυτιλήνη από το 1964 λειτουργεί στο χωριό του την Βαρεία μουσείο με τα έργα του.
Σημ. 4η Ο Νώντας Σαρλής με καταγωγή από το Σακαρέτσι, σημερινό Περδικάκι, γεννήθηκε στην Αμφιλοχία Αιτωλοακαρνανίας. Σπούδασε Θέατρο και Κινηματογράφο. Εργάστηκε στον Ε.Ρ.Τ. και τον κινηματογράφο σαν σκηνοθέτης και μοντέρ. Έχει σκηνοθετήσει εκατοντάδες δημιουργικά ντοκιμαντέρ και ταινίες μικρού μήκους. Έχει συνεργαστεί με κορυφαίους παράγοντες, Έλληνες και ξένους, του θεάτρου, κινηματογράφου και τηλεόρασης. Τα τελευταία 40 χρόνια παράλληλα με τις δημιουργικές δραστηριότητές του διδάσκει ως καθηγητής σε σχολές κινηματογράφου. Στηρίζει τους νέους καλλιτέχνες ενώ οργανώνει φεστιβάλ ταινιών. Ένα τοπικό πρόσφατο ντοκιμαντέρ για τον τόπο καταγωγής του με τίτλο «Κάποτε το λέγαν Σακαρέτσι», αποθεώθηκε όπου κι αν προβλήθηκε. Στο Περδικάκι, στην Αμφιλοχία, στο Εμιλέον στο Αγρίνιο, και σε αίθουσες των Αθηνών, όπου κι αν προβλήθηκε, το παρακολούθησαν και συγκινήθηκαν από τον τρόπο προσέγγισης του Νώντα σε ανθρώπους και τοπία, χιλιάδες άνθρωποι. Για να γυριστεί ο σκηνοθέτης ταξίδεψε 20 τουλάχιστον φορές από την Αθήνα στο Ορεινό Βάλτο, έκανε γυρίσματα εκατοντάδων ωρών σε διαφορετικές εποχές του έτους, την άνοιξη σε καταπράσινα ορεινά λιβάδια και τον χειμώνα σε κάτασπρα χιονισμένα οροπέδια. Το ντοκιμαντέρ για τον Θεόφιλο προβλήθηκε με μεγάλη επιτυχία σε πολλές πόλεις και πρωταρχικά στην Λέσβο την πατρίδα του λαϊκού ζωγράφου.
Σημ. 5η Για τη Δρομίστα και άλλες πληροφορίες θα βρείτε εδώ. https://www.agrinionews.gr/stin-gkaleri-taxideyoysa-ekthesi-glypton-payloy-kokoroskoy/
Α.Κ.Κ.
