Όμορφη Σπηλιά Καλάνας, Όρη Βάλτου, εξερεύνηση πριν 30 χρόνια.

 

Κείμενο φωτογραφίες και εξερεύνηση 

Απόστολος Κων. Καρακώστας

Πολλοί έχουν ακουστά για την Όμορφη σπηλιά της Καλάνας αλλά λίγοι είναι οι τολμηροί που έφθασαν μέχρι εκεί. Και ακόμα πιο λίγοι αυτοί που προχώρησαν στο εσωτερικό της και με τον τρόπο του ο καθένας την εξερεύνησε. Πάντα ανάλογα με τις γνώσεις του, την εμπειρία του και τον κατάλληλο εξοπλισμό του. 

Συγκαταλέγω τον εαυτό μου ανάμεσα στους τυχερούς που έστω και για μια φορά στην ζωή, την επισκέφθηκα και οι αναμνήσεις από την περιπέτεια αυτή με συνοδεύουν ευχάριστα τα τελευταία 30 περίπου χρόνια.

Στην δεκαετία του 80 και του 90 είχα επισκεφθεί πολλά σπήλαια στην Ελλάδα. Τα πιο γνωστά, αυτά που πολλές χιλιάδες Έλληνες έχουν επισκεφθεί. Όπως το σπήλαιο των Πετραλώνων στην Χαλκιδική, του Περάματος στα Γιάννενα του Δυρού στην Μάνη. 

Και κάποια άλλα. Σε όλα τα οργανωμένα για επισκέψεις σπήλαια πάντοτε μαζί με την οικογένειά μου. Και αυτός ήταν άλλωστε ο σκοπός, η οικογενειακή εκδρομή με επισκέψεις σε ενδιαφέροντα σημεία. 

Αλλά και μόνος, με τον γιό μου, με όλη την οικογένειά μου και με κάποιον φίλο μερικές φορές, επισκέφθηκα πολλά άγνωστα και δύσκολα στην πρόσβαση σπήλαια σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. (και λίγα-επισκέψιμα-στο εξωτερικό).

Σε κάθε βουνό που ανεβαίναμε με την οικογένεια, επισκεπτόμασταν και κάποια σπήλαια, αν υπήρχαν και αν είχαμε κάποιες πληροφορίες γι' αυτά.  

Χαρακτηριστικά το 1992 ανεβαίνοντας για τρίτη φορά στον Όλυμπο με προορισμό τον Μύτικα, μας έπιασε χιονοθύελλα στα 2.000 μέτρα. Ελπίζοντας ότι θα περάσει σύντομα, κατασκήνωσα μαζί με την γυναίκα μου Μαρία, τον γιό μου Κώστα και την κόρη μου Αθανασία-Σοφία (Νάνσυ) στην σπηλιά του Ιθακήσιου. Εκεί στην απομονωμένη πλαγιά του Ολύμπου μείναμε σχεδόν μια εβδομάδα! Προμήθειες είχα μπόλικες, ο σάκος ζύγιζε 41 κιλά! Σταμάτησε η χιονοθύελλα την άλλη μέρα, αλλά από εκεί και πάνω ο Όλυμπος ήταν κάτασπρος. Μέσα Σεπτεμβρίου ήτανε και το χιόνι έλιωνε πολύ αργά. Με χιονισμένες τις ψηλές κορφές γυρίσαμε πίσω και συνεχίσαμε τις διακοπές στο παραθαλάσσιο κάμπινγκ «Μύτικας» κοιτάζοντας τον χιονισμένο Όλυμπο.

 

Στην Οίτη επισκέφθηκα με την οικογένεια πολλές σπηλιές, όπως την Καταβόθρα και του Αγίου Πνεύματος. Με τον φίλο Ταξιάρχη Παναγιώτου και τον μακαρίτη πατέρα του Χρήστο από τα Δυό Βουνά, εξερευνήσαμε πολλές σπηλιές στο βουνό της Οίτης. Βρήκαμε και την σπηλιά και το «ταμπούρι» που «λαγοκοιμόταν» ο λήσταρχος Νταβέλης. Μπήκαμε σε πολλά σπήλαια που τα περισσότερα συγκοινωνούν μεταξύ τους και που σε πολλά από αυτά ρέει νερό και το κατακαλόκαιρο.

 

 

Στην Καλάνα με τον γιό μου Κώστα εξερευνήσαμε το 1995 την σπηλιά του Αγίου Ανδρέα. Προχωρήσαμε σε βάθος 99 μετρημένα μέτρα από την «τρύπα» πίσω από τον τάφο του Αγίου. Θα προχωράγαμε και τα υπόλοιπα 20-30 μέτρα αλλά ήδη είχαν περάσει δύο ώρες και η υπόλοιπη οικογένεια και αρκετοί φίλοι, η οικογένεια του Βασίλη Δρόσου και του Κώστα Θ. Ράπτη μας περίμεναν. Έκανε κρύο εκεί στην σκιερή πλαγιά μπροστά  στο ερημοκλήσι και μας έλεγαν στο walkie-talkie να γυρίσουμε.

 

 

 

Η μεγάλη περιπέτεια όμως ήταν όταν πήρα και τον Αγρινιώτη φίλο μου Χ.Χ. στην επίσκεψη της Όμορφης Σπηλιάς. Για αυτήν είχα ακούσει πολλές ιστορίες από ανθρώπους που δεν είχαν…πάει. Δεν ήμουν τυχερός να γνωρίζω Χαλκιοπουλίτες. Αυτοί ξέρουν το βουνό της Καλάνας. Και έχουν αντοχές ακόμα και στα βαθιά τους γεράματα να σκαρφαλώνουν στα κατσάβραχα σαν κατσίκια. Όπως οι άνδρες και γυναίκες της φυλής των Σέρπα στα Ιμαλάια. Οι παλιοί στο Χαλκιόπουλο την ξέρουν την σπηλιά, βόσκανε στις πλαγιές της Καλάνας τα γιδοπρόβατά τους. Για τους «παλιούς» οι βουνίσιες διαδρομές είναι «μια τσιγάρα δρόμος»! 

Είχα διαβάσει ότι ο Γιάννης Πετρόχειλος, ο ιδρυτής της Σπηλαιολογικής Εταιρείας είχε επισκεφθεί και εξερευνήσει την Όμορφη σπηλιά το 1956. Έγραψε στα βιβλία του ο ίδιος και μετά τον θάνατό του η γυναίκα του Άννα, ότι πρόκειται για μια ιδιαίτερης κατηγορίας σπηλιά, μεγάλης αξίας μια και στην Ελλάδα είναι η μοναδική σπηλιά που έχει «γαλακτώδες δάπεδο». Ακόμα έγραψε ότι η προσέγγιση είναι πολύ δύσκολη και ότι μπορεί να γίνει με αναρρίχηση από την βάση του γκρεμού που είναι κάτωθι της. (Την έγραφε Ώμορφη σπηλιά, με ωμέγα). 

 Έτσι προχώρησα, από το παρατηρητήριο στην Αγραπιδούλα, πάνω στην κορυφογραμμή και έφθασα σε ένα σημείο, που κατά προσέγγιση, ήμουν πάνω από την σπηλιά. Πολλοί μου είχαν πει ότι η Όμορφη σπηλιά είναι «λίγο πιο πέρα από τον Άγιο Ανδρέα». Αυτό το λίγο πιο πέρα κανείς δεν το διευκρίνιζε αν ήταν πεντακόσια μέτρα ή περισσότερο. Κατεβαίνοντας από την κορυφογραμμή στην βόρειο-ανατολική πλαγιά, πολύ απότομη κατηφόρα, έφθασα σε ένα σημείο που υπολόγισα ότι δεξιά ή αριστερά θα ήταν η σπηλιά.

Πρώτα είδα ένα άνοιγμα στο βουνό, ένα τεράστιο παράθυρο προς την λίμνη των Κρεμαστών! Μια γέφυρα από βράχια. Προχωρώντας προς αυτό το θαύμα που δημιούργησε η φύση μέσα σε εκατομμύρια χρόνια, βρέθηκα μπροστά στο άνοιγμα της σπηλιάς. 

Ο πειρασμός μεγάλος, προχωράω προς το φυσικό «παράθυρο» του βουνού ή μπαίνω μέσα στην σπηλιά; Η φανταστική και ανυπέρβλητη θέα προς τα ανατολικά με κέρδισε! Προχώρησα προς το τεράστιο άνοιγμα του βουνού και βρέθηκα χίλια μέτρα πάνω από την λίμνη, τα νησιά της και την απέναντι ακτή της Ευρυτανίας! Είναι από τα μέρη που λες εδώ θα μείνω, δεν πάω πουθενά! Χρησιμοποιούσαμε ακόμα φίλμ στις φωτογραφικές μηχανές, και τότε κάναμε οικονομία στις λήψεις, όχι όπως τώρα που όλοι τραβούν αβέρτα με τα κινητά χιλιάδες φωτογραφίες. Έτσι έστησα την μηχανή και τράβηξα 3-4 στάσεις. Τότε σκεφτόμουν ότι όταν «ξανάρθω» θα φέρω μαζί μου περισσότερα φίλμ.

Η είσοδος της σπηλιάς δεν εντυπωσιάζει. Αυτό όμως γίνεται μετά από δέκα  βήματα που τα μάτια αρχίζουν να προσαρμόζονται στο σκιερό περιβάλλον και αντικρίζεις τον τεράστιο σταλαγμίτη στα δεξιά σου που είναι ψηλός κοντά στα τρία μέτρα και έχει ένα πολύ…χαρακτηριστικό σχήμα! 

Προχωρώντας από κει και μετά, με την χρήση δυνατών φορητών προβολέων, αντίκρισα το μεγαλείο της σπηλιάς να απλώνεται κατωφερεικά μπροστά μου. Πλήθος οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες. Στα 40 μέτρα ξεκινάει η μεγάλη αίθουσα με το γαλακτώδες δάπεδο. Για πολλά-πολλά χρόνια το μείγμα από διαλυμένο ασβεστόλιθο κυλάει προς το βάθος και απλώνεται γυαλιστερό στο φως των φακών. Διαχέετε και αντανακλάται στα τοιχώματα από όπου κρέμονται τεράστιες «σταλακτιτικές κουρτίνες», αλλά και στην ψηλή οροφή που είναι γεμάτη μικρούς και μεγάλους σταλακτίτες! 

Από την μεγάλη σάλα κατέβηκα σε μια στενή τρύπα 2 μέτρα πιο χαμηλά  και βρέθηκα σε άλλη μεγάλη αίθουσα. Στο βάθος της έφθασα σε ένα φυσικό τούνελ-πολύ στενό-που μπήκα έρποντας. Μέχρι την είσοδο του τούνελ μέτρησα 143 μέτρα από την είσοδο. Αυτό είναι το μέγιστο μήκος που προχώρησα. Το τούνελ που φώτισα, όσο μπορούσα, έδειχνε ότι συνεχίζει και σίγουρα οδηγεί και σε άλλες σπηλιές άγνωστο πόσο βαθιά στην Καλάνα. Αυτό το συμπεραίνω από το δάπεδο που είναι καλυμμένο με το «σπηλαιογάλα» που γράφει ο Πετρόχειλος. Μια και ακόμα δεν έχει κλείσει την είσοδο του τούνελ, ίσως αυτό συμβεί σε μερικά εκατομμύρια χρόνια, σημαίνει ότι κυλάει στην κατηφόρα και προχωράει σε βάθος. Αν κάποτε εξερευνηθεί από σπηλαιολόγους και γεωλόγους η σπηλιά, πιθανόν να διευρύνουν το στενό τούνελ και να βρεθούν σε πολύ πιο εκπληκτικές και δαιδαλώδεις διακλαδώσεις. Στο σπήλαιο των Πετραλώνων, που είχα ρωτήσει έναν επιστάτη, πότε θα ολοκληρωθεί η εξερεύνηση του σπηλαίου, μου απάντησε: «Σύμφωνα με αισιόδοξες προβλέψεις των...μόνιμων στις θέσεις τους Δημοσίων υπαλλήλων στην εξερεύνηση και χαρτογράφηση του σπηλαίου, αυτό θα γίνει όταν και τα…τρισέγγονά τους θα έχουν βγει στην σύνταξη, σε περίπου…200 χρόνια»!

Στην Όμορφη σπηλιά-πάντα σκεπτόμενοι αισιόδοξα-πιθανόν να ανοιχτεί κάποιο μονοπάτι στα επόμενα 20 χρόνια, και κάποια τουριστική αξιοποίηση σε άλλα τόσα. Μην ξεχνάμε ότι για αξιοποίηση πρωτομίλησε ο αείμνηστος Γιάννης Πετρόχειλος το 1956, (Δελτίο Ε.Σ.Ε. τόμος 4, τευχος 2/3 Σεπτέμβριος 1957) και πέρασαν από τότε 65 χρόνια…

Έκανα και ένα πολύ πρόχειρο σκαρίφημα της Όμορφης σπηλιάς, χωρίς πολλές λεπτομέρειες. Πολύ ώρα μέσα στην σπηλιά που κύλησε χωρίς να το καταλάβω. Άλλαξα μπαταρίες στους φακούς μία φορά και φίλμ στις μηχανές. 

 Και όταν έφθασε ο ίσκιος της Καλάνας στην λίμνη και στην απέναντι  Σιβίστα, επιστροφή από τον ίδιο δρόμο.

Νοιώθω απέραντα ευτυχισμένος που έζησα αυτή την ανεπανάληπτη περιπέτεια. Για πολλά χρόνια που από μικρός πήγαινα με τα πόδια από την Γέφυρα Βέργας στον Άγιο Ανδρέα στην γιορτή του στις 15 Μάη, την είχα…εντάξει στην λίστα με τα  100 πράγματα που ήθελα να κάνω και να δω στην ζωή μου! Είμαι ευτυχής που την ολοκλήρωσα πριν πεθάνω, έστω και κάπως…τροποποιημένη, έχοντας προσθέσει και άλλα ενδιαφέροντα πράγματα-πέρα από τα αρχικά 100- και πρόσφατα τα αξιολάτρευτα εγγόνια μου Νηρηίδα και Ορφέα! 

Απόστολος Κων. Καρακώστας